Menu
cache/resized/7a303faa48902efd848c7494b9385c2b.jpg

RED

Rapid Engineering Diagnostic

Specialize in:

...
Latest News

Kohai 'oku ne fua mamafa 'o e totongi tukuhau? Featured

Kohai 'oku ne fua mamafa 'o e totongi tukuhau?

13 Sune, 2017. Kuo tā tu’o lahi ‘etau fanongo ki he longoa’a ‘i he mītia, mītia fakasōsiale, ngaahi ha’ofanga mama kava Tonga, felāfoaki telefoni he letiō mo e hā fua fekau’aki mo e totongi tukuhau.

Ko e lea ‘oku fa’a ngāue’aki ‘oku pehe ni: “ko ‘emau pa'anga tukuhau ‘ena ‘oku mole pea te tau pakupaku”, “ko e kakava ‘ena ‘o e kakai ‘o e fonua pea ‘e ahu hotau hako hono totongi” mo e ngaahi ‘ata kehekehe ‘oku he’aki ‘e he tokolahi fekau’aki mo e mole ‘e hoko nai ki he’enau pa’anga tukuhau.

‘Oku toe ki’i longoa’a ange foki ‘a e vālau ko’eni ‘i he sipoti 2019 pea ‘oku toe ‘ohake pē mo e me’a tatau. ‘Oku toe mālie he ‘oku kau mai mo e kakai mei he tukui motu pea ‘oku nau lea’aki ‘a e mole ‘enau pa’anga tukuhau ka fakahoko mai ‘a e sipoti ki Tonga ni.

‘Oku tau’atāina pe foki ‘a e tangata mo e fefine kotoa ki he’ene lea mo ‘ene fakakaukau he koe fonua temokalati ‘a Tonga ni pea ‘oku ‘ikai ha totonu ‘aha taha ke ta’ofi ‘a e tau’atāina koia. ‘I he taimi tatau ‘oku totonu mo taau ke fai mo fakamahino ‘a e mo’oni ‘o e me’a koe totongi tukuhau ki he kakai tokolahi ‘o e fonua ‘oku ‘ikai kenau si’i mahino’i.

‘Oku malie foki he ‘oku ‘i ai ‘a e ni’ihi kuo nau lea mai ‘e ‘ikai kenau loto ke mole ‘a e pa’anga ‘oku ma’u mei he’enau mata’i ika masima mo e mata’i feke hono tā ‘o e fakamole ka fakahoko mai ‘a e sipoti ki Tonga ni. ‘I he taimi tatau ‘oku ‘i ai mo e kakai tokolahi ‘oku nau tali ‘a e pole koia pea loto lahi ke ‘ave ‘enau tukuhau ke fua ‘aki ka fakahoko mai ‘a e sipoti ki Tonga ni pea koe tokolahi ai koe kau pisinisi.

Ko hono mo’oni ‘o e me’a koe totongi tukuhau ‘oku anga pehe ni leva ia. Kuo toki liliu mai foki ‘a e lao ke hiki ki he pa’anga ‘e $10,000 ka na’e lele mai’aki ko kinautolu pe ‘oku ‘ova honau vahenga he pa’anga ‘e $8000 ko kinautolu ‘oku kamata mei ai hono to’o ‘o e tukuhau pea ‘i ai mo e peseti (10%-15%) ke to’o koe tukuhau. Ko kinautolu ‘oku ‘ikai a’u kiai honau vahenga pea ‘oku ‘ikai kenau totongi tukuhau kinautolu.

‘Oku ‘ikai ke tukuhau hono fakatau ‘o e fua ‘o e fonua pe koe ngoue ‘e he kau ngoue pehe ki he ola ‘o e toutai ‘a e kau toutai ‘oku ‘ikai ke to’o ha tukuhau mei ai pea ‘oku fakamahino pe ia ‘e he lao he koe mo’ui’anga.

Ko kinautolu ‘oku vahenga lalahi ‘o kamata mei he pa’anga ‘e $10,000 ‘o ‘alu ai ki he $100,000 pe lahi hake ko kinautolu ia ‘oku toe lahi ange ‘a e tukuhau tenau totongi mo e peseti ‘e to’o mei honau vahenga ‘a ia ‘oku ‘avalisi he peseti ‘e 20% ‘oku to’o mei honau vahenga.

Na’e anga maheni mai’aki ‘a e ‘ikai ke totongi tukuhau ‘a kinautolu ‘oku ngāue he ngaahi siasi pea ‘oku kei lele mai ‘aki ‘o kau ai ‘a e kau faiako, kau faifekau mo e kau ngāue he ngaahi siasi ‘i he ‘uhinga koe si’isi’i ange honau vāhenga.

Ko e kau pisinisi ka e tautautefito ki he kau pisinisi lotoloto mo lalahi ange ko kinautolu ‘oku nau ha’amo ‘a e mamafa ‘o e tukuhau ‘a e fonua pea kau kiai mo hotau kainga muli ka kuo nau liliu kakai Tonga hangē koe kau Siaina, ‘Initia mo e kau papālangi mo e matakali kehekehe pe. ‘Oku ‘i ai mo e kau ‘inivesitoa mei muli ka ‘oku fa’a ‘oange ‘a e tau’atāina fakatukuhau kiate kinautolu ‘i ha vaha’a taimi pea koha polisī makehe ka ‘oku iku pe ki he tukuhau lahi ‘e tanaki meiate kinautolu.

Ko e lahi ange ‘a e koloa ‘oku hū mai ‘e he kau pisinisi ki he fonua koe lahi ange ia ‘a e tukuhau ‘e tanaki ‘e he fonua. ‘Oku kau foki kiai mo e ngaahi koloa ‘a e kakai ‘oku ‘omai pea tute ka ‘oku ‘ikai ke hokohoko ‘o hangē koe kau pisinisi pea ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi tu’utu’uni ngāue (policy) makehe ‘o fakatatau ki he ngaahi ‘uhinga faka tu’utu’uni mo fakalao.

Koe kau pisinisi ‘oku nau hū koloa mai he taimi kotoa pea koe lahi ange ‘enau hū mai ‘a e koloa koe lahi ange ia ‘a e tukuhau ‘e tanaki meiate kinautolu. ‘Oku ‘i ai pe mo e tukuhau fakatau (sales tax) mo e tukuhau ngāue’aki (consumption tax) ka ‘oku mahino faka-pilinisipale koe lahi ange ‘a e fakatau ko e lahi ange ia ‘a e tukuhau pea ‘oku fakatau lahi ange pe foki ‘a e kau pisinisi mo e kau ma'u vāhenga lalahi ‘o tatau pe he Pule’anga mo e Sekitoa taautaha.

Ko e ki’i ‘ata nounou ‘oku ‘oatu ‘i ‘olunga neongo ‘oku ‘i ai mo e ngaahi ‘ata kehe ‘o e totongi tukuhau ka ‘oku mahino mei he fakatātā ko'eni ‘a kinautolu ‘oku nau fuesia ‘a e mamafa 'o e tukuhau ‘a ia ‘oku fakalele’aki hotau ki'i fonua.

‘Oku tau fa’a fakahua ‘aki foki ‘oku ‘i ai ‘a e tokolahi ‘e malava ketau fakalea ‘oku ‘ikai pe kenau totongi ‘e kinautolu ha tukuhau ‘i he fonua ka ko kinautolu ia ‘oku longoa’a taha ‘i he taimi ‘oku fakahoko ai ‘a e ngaahi tālanga faka-politikale, faka-sōsiale mo faka-‘ikonomika.

‘Oku fu’u mahu’inga ‘i he taimi tatau ke mahino’i ‘e he kakai ‘o e fonua ‘a e ngaahi konisepi mahu’inga ‘i he anga hono fakalele ‘oha fonua ‘o kau ai ‘a e tukuhau mo e founga hono totongi mo hono tanaki pea ke tau fakafuofua mei ai ‘a e lēvolo ‘oku nau longo pe mo ha’amo ‘a e fatongia mafatukituki koia kae mo’ui ‘a e fonua.

11 comments

  • Sione A Mokofisi
    Sione A Mokofisi Thursday, 31 August 2017 01:43 Comment Link

    KĀTAKI 'ETITA...'OKU 'OMAI E "RECEIPT" FAKATAU KOLOA 'A E KAKAI 'OKU TU'U MAI AI 'A E "TAX"... 'OKU TAU TOTONGI TUKUHAU KI HE PISINISI, PEA TOTONGI 'E HE PISINISI FAKATAHA MO E "MARKUP" 'O 'ENAU TUPU 'A E PISINISI KO IA. 'OKU HALA 'A E TALA KO IA 'OKU 'IKAI TOTONGI TUKUHAU 'I HE FAKATAU KOLOÁ.

    Report
  • Malakai
    Malakai Monday, 10 July 2017 08:38 Comment Link

    'Oku fiema'u ia ke totongi tukuhau e tokotaha kotoa pe kuo ngofua ke kau hono fili 'oe kau fakafofonga!

    Report
  • Kaufusi
    Kaufusi Sunday, 18 June 2017 22:44 Comment Link

    Ko e totongi tukuhau koe mea pe ia kuopau ke fai, he oku tala pe ehe Folofola ke ave mea a Sisa kia Sisa pea ave mea a e Eiki kihe Eiki.
    Ko e anga koee hono apply ki he kakai koe tafaaki ia ketau sio pe oku fakafolofola koaa pe ikai.
    Ko e konga leva koee ki he kehe a e kuonga ni kuo faingofua kihe kakai ia kenau lea tavale, pea koe kau faha pe oku lea tavale hufanga he fakatapu.

    Report
  • Mark Hanson
    Mark Hanson Thursday, 15 June 2017 15:21 Comment Link

    To atu Nuanga, koe loto'i Tonga mo'oni ena. Tuku fakalelei mai ha ki'i mata'i ika kau lele atu. Ta toki polave ai pe ki ho 'inasi 'oku ma'u mei he tukuhau.
    Malo malo malo e.

    Report
  • Nuanga
    Nuanga Thursday, 15 June 2017 09:43 Comment Link

    Mea lelei pe etau fetokai aki. Kiate au teu poupou au ki ha taki oku ne anga ma'ulalo mo fakatoki lalo ha taki poto mo anga fakapuhopua'a. Koe motua toutai kita oku ou hu atu ki tuapuleanga laui ngeau e toni ika he tau fakauta ange a ki he'eku tukuhau kuo ave ki he lepa a e puleanga oku hala ata ha ku inasi ai ko ia ai totonu pe keu lea ki hoku kau taki ke aonga eku tukuhau mo eku fili. 'Eva mai ki Faua Hanson mau atu hao kii fate ke ke mau mo ta polave ai pe. ki he kaveinga ni.

    Report
  • Sapasui Sipi
    Sapasui Sipi Wednesday, 14 June 2017 23:51 Comment Link

    'Oku 'ikai ke talamai 'e he 'Etita ia ke ta'ofi ha lea 'aha taha ka koe fakahua mai pe ki he mea mo'oni. Kuo a'u 'eni 'o fuhu e kau poupou 'ikai fu'u mahino ha me'a ka 'oku 'ikai 'uhinga ia koha ke fakapolitikale he koe fuhu pe ia 'a e tokoua 'i he kona mo e tokehekehe 'o hange koe anga maheni. 'Oku 'ikai pehe mai 'e 'Akilisi ia pe ko Sevele kena fuhu. 'I he'ene pehe mahalo tonu ke tuku pe politiki ki he kakai 'e mahino kiate kinautolu...malie e...

    Report
  • Mark Hanson
    Mark Hanson Wednesday, 14 June 2017 19:07 Comment Link

    Koe power base foki ia 'o 'akili, e kau ta'eako fakapikopiko koena 'oku kotokoo longoa'a holo he me'a 'oku 'ikai mahino kia nautolu. Koe kau poupou fefeka taha kia 'akili moe temo e kau touati, fangota, faama fakamaketi etc. , 'aee 'oku 'ikai ke nau totongi ha me'i income tax e taha. Sai ke tau know!!!

    Report
  • Keviki
    Keviki Wednesday, 14 June 2017 16:42 Comment Link

    Mo'oni Fahina tuku pe kenau lea he ngali 'oku tokuhau'i e tuinga ika 'i motu. Malo e fakamaama 'etita pea 'oku mo'oni 'oku fiema'u ke mahino ki he kakai tokolahi.

    Report
  • Fahina
    Fahina Wednesday, 14 June 2017 15:56 Comment Link

    Ko e sales tax oku totongi tukuhau ai e Tonga kotoa.. he oku hili ia ki he totongi 'o e koloa .. koe vaivai pe ia o e Potungaue tanaki tax ke tanaki e tax mei he ngaahi fale koloa China... oku kamata foki ke totongi moe ngaahi service hange ko falemahaki, uhila pehe foki ki he vai..

    Tuku pe kenau kii lea he oku tau contribute kotoa pe ki he Economica o e fonua...hhhh

    Report
  • Tevita Toutai
    Tevita Toutai Wednesday, 14 June 2017 14:12 Comment Link

    Nau fanongo he felafoaki he kokohi mai 'ae fo'i matuitui mei 'Asitelelia 'ae mahino koe' 'ae ta'eako hala he fika moe laukonga kae talanoa mai he 'u me'a koe fanga kuma pe 'e fie fanongo atu kai. 'Oku ou tui 'oku hanga 'ehe media 'o fk'ai'ai e vale moe fkpikopiko ke lea mai ke kau hono alea'i 'oe fonua. Tau sio pe kihe founga ne hu mai ai Akilisi 'o taki e fonua kae kai lalo hakalo e kakai 'oku 'iai 'enau 'ilo kihe me'a ke fai.

    Report

Leave a comment

Make sure you enter all the required information, indicated by an asterisk (*). HTML code is not allowed.

back to top